در آن وقت کنیزان بدون پوشیدن سر و گردن، از منزل بیرون مى‌آمدند و گاهى بعضى از جوانان هرزه مزاحم آنها مى‌شدند، خداوند به زنان آزاد مسلمان دستور داد حجاب اسلا

به گزارش گروه وبگردی گروه تحریریه سایت جوان، آیت الله مکارم شیرازی در جلد سوم تفسیر نمونه ذیل آیه 59 سوره مبارکه «احزاب» به اهمیت حجاب اشاره کرده است که در ادامه متن آن را می خوانیم؛

بسم الله الرحمن الرحیم

عبارات مهم : مدینه

یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُل لِّأَزْوَاجِکَ وَبَنَاتِکَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِن جَلَابِیبِهِنَّ ۚ ذَٰلِکَ أَدْنَىٰ أَن یُعْرَفْنَ فَلَا یُؤْذَیْنَ ۗ وَکَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِیمًا؛ اى پیامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو: «جلبابها [= روسرى هاى بلند ]خود را بر خویش فرو افکنند، این کار براى این که آشنا شوند و مورد آزار قرار نگیرند بهتر است (و اگر تا کنون اشتباه و کوتاهى از آنها سر زده توبه کنند) خداوند همواره آمرزنده و مهربان است». (احزاب/ 59)

به دنبال نهى از ایذاء رسول خدا(ص) و مؤمنان در آیات گذشته، در اینجا روى یکى از موارد «ایذاء» تکیه کرده و براى پیشگیرى از آن از دو طریق اقدام مى کند:

نخست به زنان با ایمان دستور مى دهد که هرگونه بهانه و مستمسکى را از دست مفسده جویان بگیرند، سپس با شدیدترین تهدیدى که در آیات قرآن کم نظیر هست، منافقان، مزاحمان و شایعه پراکنان را مورد حمله قرار مى دهد.

در قسمت اول مى گوید: «اى پیامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمنین بگو، روسرى هاى بلند خود را بر خویش فرو افکنند تا آشنا شوند و مورد آزار قرار نگیرند» (یا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلاَبِیبِهِنَّ ذلِکَ أَدْنى أَنْ یُعْرَفْنَ فَلایُؤْذَیْنَ).

در اینکه منظور از آشنا شدن چیست؟ دو نظر در میان مفسران وجود دارد که منافاتى با هم ندارند:

نخست اینکه: در آن زمان، معمول بوده هست، کنیزان بدون پوشیدن سر و گردن، از منزل بیرون مى آمدند و از آنجا که از نظر اخلاقى وضع خوبى نداشتند، گاهى، بعضى از جوانان هرزه، مزاحم آنها مى شدند، در اینجا به زنان آزاد مسلمان، دستور داده شد: حجاب اسلامى را کاملاً رعایت کنند تا از کنیزان آشنا شوند و بهانه اى براى مزاحمت به دست هرزگان ندهند.

بدیهى هست، مفهوم این سخن آن نیست که: اوباش حق داشتند مزاحم کنیزان شوند، بلکه منظور این است که: بهانه را از دست افراد فاسد بگیرند.

دیگر این که: هدف این است که زنان مسلمان در پوشیدن حجاب، سهل انگار و بى اعتنا نباشند، مثل بعضى از زنان بى بند و بار که در عین داشتن حجاب، آن چنان بى پروا و لا ابالى هستند که، غالباً قسمت هایى از بدن هاى آنان نمایان است و همین معنى، توجه افراد هرزه را به آنها جلب مى کند.

در این که: منظور، از «جلباب» چیست؟ مفسران و ارباب لغت چند معنى براى آن ذکر کرده اند:

1 ـ ملحفه (چادر) و پارچه بزرگى که، از روسرى بلندتر است و سر و گردن و سینه ها را مى پوشاند.

2 ـ مقنعه و خمار (روسرى).

3 ـ پیراهن گشاد.

گرچه، این معانى با هم متفاوتند، ولى قدر یکسان همه آنها این است که: بدن را به وسیله آن بپوشاند (ضمناً باید توجه داشت «جلباب» به کسر و فتح جیم هر دو قرائت مى شود).

اما زیاد به نظر مى رسد: منظور پوششى است که از روسرى بزرگتر و از چادر کوچکتر هست، چنان که نویسنده «لسان العرب» روى آن تکیه کرده است.

و منظور از «یُدْنِیْنَ» (نزدیک کنند) این است که: زنان «جلباب» را به بدن خویش نزدیک سازند، تا درست آنها را محفوظ دارد، نه این که آن را آزاد بگذارند، به طورى که گاه و بى گاه کنار رود، و بدن آشکار گردد، و به تعبیر راحت خودمان، لباس خود را جمع و جور کنند.

اما این که: بعضى خواسته اند، از این جمله استفاده کنند که: صورت را نیز باید پوشانید، هیچ دلالتى بر این معنى ندارد و کمتر کسى از مفسران پوشاندن صورت را در مفهوم آیه داخل دانسته است.

به هر حال، از این آیه استفاده مى شود که: حکم «حجاب و پوشش» براى زنان آزاد، قبل از این وقت نازل شده است بود، ولى بعضى روى راحت اندیشى درست مراقب آن نبودند، آیه فوق تأکید مى کند که در رعایت آن دقیق باشند.

و از آنجا که کم کردن این حکم، جمعى از زنان با ایمان را نسبت به گذشته پریشان مى ساخت، در آخر آیه مى افزاید: «خداوند همواره غفور و رحیم است» (وَ کانَ اللّهُ غَفُوراً رَحِیماً).

هر گاه، از ناحیه شما تاکنون در این امر، کوتاهى شده، چون بر اثر جهل و نادانى بوده هست، خداوند، شما را خواهد بخشید، توبه کنید، و به سوى او باز گردید، و وظیفه عفت و پوشش را به خوبى انجام دهید.

به دنبال دستورى که در آیه پیش، به زنان با ایمان داده شد، به بُعد دیگر این مسأله یعنى فعالیت هاى موذیانه اراذل و اوباش پرداخته مى گوید: «اگر منافقان و کسانى که در قلبشان بیمارى هست، و نیز کسانى که اخبار دروغ در «مدینه» پخش مى کنند، دست از کارشان بر ندارند، ما تو را بر ضد آنان مى شورانیم، و بر آنها مسلّط خواهیم ساخت، سپس جز مدت کوتاهى نمى توانند، در کنار تو در این شهر بمانند»! (لَئِنْ لَمْ یَنْتَهِ الْمُنافِقُونَ وَ الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَ الْمُرْجِفُونَ فِی الْمَدِینَةِ لَنُغْرِیَنَّکَ بِهِمْ ثُمَّ لایُجاوِرُونَکَ فِیها إِلاّ قَلِیلاً).

«مُرْجِفُون» از ماده «ارجاف»، به معنى اشاعه اباطیل، به منظور غمگین ساختن دیگران هست، و اصل «ارجاف» به معنى اضطراب و تزلزل هست، و از آنجا که شایعات باطل، ایجاد اضطراب عمومى مى کند، این واژه به آن اطلاق شده است است.

«نُغْرِیَنَّکَ» از ماده «اغراء» به معنى دعوت به انجام کار، یا گرفتن چیزى توأم با تشویق و تحریض است.

از لحن آیه، چنین استفاده مى شود که: سه گروه در «مدینه» مشغول خرابکارى بودند، هر کدام به نحوى اغراض شوم خود را پیاده مى کردند، و این به صورت یک برنامه و جریان در آمده بود، و جنبه شخصى و فردى نداشت.

نخست، «منافقین» بودند که با توطئه هاى ضد اسلامى براى براندازى اسلام مى کوشیدند.

دوم، اراذل و اوباش، که قرآن از آنها تعبیر به بیماردلان کرده (الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ) همان گونه که این تعبیر در آیه 32 همین سوره «احزاب» در مورد افراد هوسباز و شهوت ران نیز آمده است:فَلاتَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیَطْمَعَ الَّذِی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ: «اى همسران پیامبر هنگامى که سخن مى گوئید با نرمش سخن مگوئید، هرگز بیماردلان در شما طمع کنند».

گروه سوم، کسانى بودند که: پخش شایعات در «مدینه» مخصوصاً به هنگامى که پیامبر(صلى الله علیه وآله) و ارتش اسلام به غزوات مى رفتند به تضعیف روحیه بازماندگان مى پرداختند، و خبرهاى دروغین از شکست پیامبر(صلى الله علیه وآله) و مؤمنین مى دادند، و به گفته بعضى از مفسران این گروه همان یهود، بودند.

و به این ترتیب، هر سه گروه را قرآن مورد ترساندن شدید قرار داده است.

این احتمال، نیز در تفسیر آیه وجود دارد که: برنامه هاى تخریبى سه گانه فوق، همگى کار منافقان بوده و جدا ساختن آنها از یکدیگر، جداسازى اوصاف هست، نه اشخاص.

به هر حال، قرآن مى گوید: اگر اینها به اعمال زشت و ننگین خود ادامه دهند، دستور حمله عمومى و یورش به آنها را صادر خواهیم کرد، تا با یک حرکت مردمى مؤمنان، همه را از «مدینه» ریشه کن سازیم، و آنها نتوانند دیگر در این شهر بمانند.

و هنگامى که از این شهر رانده شدند، و از تحت حمایت حکومت اسلامى طرد گشتند «هر کجا یافته شوند گرفته خواهند شد، و به قتل خواهند رسید»! (مَلْعُونِینَ أَیْنَما ثُقِفُوا أُخِذُوا وَ قُتِّلُوا تَقْتِیلاً).

«ثُقِفُوا» از ماده «ثقف» و «ثقافت» به معنى دست یافتن بر چیزى با دقت و مهارت هست، و اگر به علم و فرهنگ، ثقافت گفته مى شود نیز به همین جهت است.

اشاره به اینکه: بعد از این حمله عمومى در هیچ جا در امان نخواهند بود و آنها را با دقت جستجو و پیدا مى کنند و به دیار عدم فرستاده مى شوند.

در این که: آیا منظور از این آیه، این است که: آنها را در بیرون «مدینه» جستجو مى کنند، و به قتل مى رسانند؟ یا اگر در داخل «مدینه» بعد از حکم تبعید عمومى بمانند، گرفتار چنین سرنوشتى مى شوند؟ دو احتمال وجود دارد، و در عین حال منافاتى بین این دو نیست، به این معنى که:

پس از سلب مصونیت از این «توطئه گران بیمار دل شایعه ساز و مخرب» و حکم اخراج آنها از«مدینه»، چه آنجا بمانند و چه بیرون روند، از دست مسلمانان شجاع و جان بر کف، در امان نخواهند بود!

سپس، در آخرین آیه مورد بحث، مى افزاید: این دستور تازه اى نیست، «این سنتى است الهى و همیشگى که در اقوام پیشین بوده است» که هر گاه گروههاى خرابکار، بى شرمى و توطئه را از حدّ بگذرانند، فرمان حمله عمومى به آنها صادر مى شود (سُنَّةَ اللّهِ فِی الَّذِینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلُ).

و چون این حکم، یک سنت الهى هست، هرگز دگرگون نخواهد شد; آیا که «براى سنت خداوند تبدیل و تغییرى نمى یابى» (وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللّهِ تَبْدِیلاً).

این تعبیر، در حقیقت جدى بودن این ترساندن را مشخص مى کند که، بدانند مطلب کاملاً قطعى و ریشه دار است و عوض کردن و تبدیل در آن راه ندارد، یا باید به اعمال ننگین خود آخر دهند و یا در انتظار چنین آینده دردناکى باشند.

این حکم مانند سایر احکام اسلامى تخصیص داده شده است به وقت و مکان و اشخاصى ندارد.

اگر به راستى سمپاشى و توطئه از حد بگذرد و به صورت یک جریان درآید و جامعه اسلامى را با خطرات جدى روبرو سازد حکومت اسلامى مى تواند دستور آیات فوق را که به پیامبر(ص) داده شده است است به اجرا درآورد، و مردم را براى درهم کوبیدن ریشه هاى فساد بسیج کند.

منبع: فارس

انتهای پیام/

نمایش لینک های دانلود غیر مستقیم زمان انتظار: 93 ثانیه .